akorda.kz sayti fotosurati
Qozog‘iston prezidenti Qosim-Jomart To‘qayev taklif qilgan parlament islohotini amalga oshirish ishlari mamlakat Konstitutsiyasini tubdan qayta ko‘rib chiqishni talab etiladi. Bu haqda davlat rahbarining o‘zi parlament islohoti bo‘yicha ishchi guruhining birinchi yig‘ilishida ma’lum qildi, deya xabar beradi Oqo‘rda.
«O‘zgartirishlar asosiy qonunning 40 ga yaqin moddasiga ta’sir qiladi. Shundan so‘ng kamida 10 ta konstitutsiyaviy qonun va 50 dan ortiq kodeks va qonunlar muvofiqlashtirilishi kerak. Bu jarayonni mohiyatan yangi Konstitutsiyaning qabul qilinishi bilan solishtirish mumkin. Shubhasiz, bu hajmdagi ishlarni bir vaqtning o‘zida yakunlab bo‘lmaydi. Bu borada puxta tayyorgarlik ko‘rish talab etiladi», — dedi To‘qayev.
O‘tgan oy Qozog‘iston xalqiga yillik murojaati chog‘ida To‘qayev Majilis (quyi palata) va Senatdan (yuqori palata, aynan uni bekor qilish taklif qilingan) mavjud bo‘lgan ikki palatali parlament o‘rniga bir palatali parlament tashkil etishni taklif qilgan edi. Prezidentning so‘zlariga ko‘ra, bu masalani 2027 yili o‘tkazilishi mumkin bo‘lgan referendumga qo‘yish mumkin.
Prezident bugungi yig‘ilishda parlament islohotini Senatni tarqatib yuborishgacha qisqartirish «mutlaqo asossiz» ekanini ta’kidladi. «Bizning aniq maqsadimiz bor – butun hokimiyat vakillik tarmog‘ini chuqur o‘zgartirishni amalga oshirish», — dedi u.
Prezident, shuningdek, islohot mamlakatning boshqa sohalaridagi o‘zgarishlar, jumladan, davlat boshqaruviga raqamlashtirishni joriy qilish bilan hamohang ekanini ta’kidladi. Uning ta’kidlashicha, «bir palatali parlamentga o‘tish, jumladan, ishning yangi mazmuni va ritmiga, qarorlar qabul qilishning jadal sur’atlariga moslashishga qaratilgan» va asosiy e’tibor (e-Parlament) orqali fuqarolarning siyosiy hayotda «elektron parlament» (e-Gov) tizimida ishtirok etish yo‘llariga qaratiladi.
To‘qayevning so‘zlariga ko‘ra, rejalashtirilgan islohot Qozog‘iston rahbariyati tomonidan amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli siyosiy modernizatsiyaning bir qismidir. Ilgari mamlakatda parlament muxolifati to‘g‘risidagi nizomlar o‘rnatilgan bo‘lib, u boshqa narsalar qatori ozchilikdagi partiyalarga Majilis doimiy komissiyalaridan birining raisligi va parlament eshituvlarini o‘tkazish tashabbusi huquqini kafolatlagan edi. Bundan tashqari, partiyalarning parlamentga kirishi uchun saylov chegarasi pasaytirilgan.
«Keyin 2022 yilgi konstitutsiyaviy islohot tufayli biz Majilis vakolatlarini sezilarli darajada kengaytirdik. Xususan, bugun parlament qonunlarni qabul qilmoqda, Senat esa ularni ma’qullamoqda. Bu birinchi qadamlar edi. So‘nggi yillarda jamiyatda siyosiy madaniyat darajasi oshganini inobatga olgan holda, biz bir palatali parlamentga o‘tishni izchil va puxta o‘ylangan holda boshlamoqdamiz», — deya xulosa qildi prezident.
Qozog‘istonda 8 oktyabr kuni parlamentni isloh qilish bo‘yicha ishchi guruh tuzildi, unga davlat maslahatchisi Yerlan Karin rahbarlik qiladi. Prezident yordamchilari Yerjan Jiyenbayev va Arman Qiriqbayev uning o‘rinbosarlari etib tayinlandi. Guruh tarkibiga taniqli huquqshunoslar, parlament deputatlari, siyosatshunoslar, jamoat arboblari — jami 30 kishi kiradi.
