Choponlar davri

16 noyabr kuni Toshkentdagi Navruz madaniy-etnografik bog‘ida milliy madaniyat, moda va zamonaviy musiqani birlashtirgan Chopon Fest 2025 festivali bo‘lib o‘tdi.

Toshkentdagi Chopon Fest 2025 festivalida. Andrey Kudryashov fotosurati/«Farg‘ona»

Ochiq havodagi podiumda turli xil libos uslublari namoyish etildi, ular orasida an’anaviy o‘zbek choponi tarixiy merosni zamonaviy dizayn tendensiyalari bilan uyg‘unlashtirgan o‘ziga xos uslublarning asosiy elementi sifatida namoyish etildi. Moda namoyishi xalq ritmlari, jo‘shqin DJ- seti va estrada xonandalarining chiqishlari hamrohligida o‘tkazildi.

Chopon – Markaziy Osiyo xalqlarining an’anaviy ustki kiyimi ekani ko‘pchilikka ma’lum, u ayniqsa O‘zbekistonda mashhur va bu yerda milliy libosning asosiy elementi hisoblanadi.

Toshkentdagi Chopon Fest 2025 festivalida. Andrey Kudryashov fotosurati/«Farg‘ona»

Paxta astarli qishki choponlar shamol va sovuqdan ajoyib himoya hisoblanadi. Yengil yozgi choponlar chang va quyoshdan himoya qiladi. Oltin yoki kumush kashta bilan bezatilgan bayramona choponlar rasmiy marosimlar uchun mo‘ljallangan. Bu choponlar odatda hurmatli mehmonlarga sovg‘a sifatida tortiq qilinadi. O‘rta asrlardan beri ma’lum bo‘lgan, ammo bugungi kunda keng qo‘llaniladigan chopon sovg‘a qilish marosimi — chopon kiygazish — insonning ijtimoiy fazilatlari va yuqori ijtimoiy maqomini e’tirof etadi.

Toshkentdagi Chopon Fest 2025 festivalida. Andrey Kudryashov fotosurati/«Farg‘ona»

O‘zbekistonning turli hududlarida aholi o‘zlarining choponlarini afzal ko‘rishadi. Toshkent viloyatida xira ranglar va minimal bezaklar — faqat chekkalari bo‘ylab to‘qimalar — ko‘proq uchraydi. Buxoro va Samarqandda o‘tkir ko‘k yoki to‘q rangli baxmal choponlar ko‘zga tashlanuvchi boy kashtachilik namunalari bilan bezatilgan. Boshqa hududlarda esa paxta va ipak tolalarining kombinatsiyasi bo‘lgan beqasam matosidan tikilgan «klassik» chiziqli choponlar ko‘proq mashhur bo‘lib, mato bardoshli va yengil hisoblanadi.

Ayollar choponlari biroz boshqacha bichimga ega — ko‘proq badanga yopishgan va yenglari kalta. An’anaviy mato naqshlarining ramziyligi qadimgi davrlardan to hozirgi kungacha o‘zgarishsiz qolgan. Masalan, anorlar yoshlik, unumdorlik, mo‘l-ko‘lchilik va oilaviy farovonlikni anglatadi. Qalampir nashqlari esa yomon ko‘z va nazardan asraydigan tumor hisoblanadi.

O‘zbekistondagi zamonaviy moda dizaynerlari tarix va madaniyat bilan uzviylikni saqlab qolgan holda xalq an’analarini qayta talqin qilishga intiladilar. Ularning ijodiy maqsadi ham rasmiy tadbirlarda, ham kundalik hayotda kiyishga mo‘ljallangan dizaynlarni yaratishdan iborat. Ular bir vaqtning o‘zida individuallikni ifodalashlari va ajdodlar merosiga hurmatni bajo keltirishlari lozim. Qaysidir ma’noda, bunday g‘oya utopiyadir. Ammo u turli xil ijodiy izlanishlar va qiziqarli kashfiyotlar uchun kuchli turtki beradi.

Navruz bog‘ida bo‘lib o‘tgan Chopon Fest 2025 festivaliga nafaqat modellar, boshlovchilar va ijrochilar, balki ko‘plab tomoshabinlar ham chopon kiyib kelishdi. Axir, O‘zbekistonning har bir fuqarosi, kundalik kiyim yoki rasmiy formani afzal ko‘rishidan qat’i nazar, o‘z garderobida sevimli choponiga ega. Mazkur tadbir va Toshkentning noyabr oyidagi yumshoq, iliq muhiti choponga burkanish bahonasi uchun ayni muddaodir.